NCBJ dla WOŚP: Najmniejsze serduszko wystawione na aukcję!
2024.01.22 14:37 - Piotr SpinalskiNarodowe Centrum Badań Jądrowych dołącza do wsparcia 32. Finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy! Z tej okazji wystawiamy na aukcję srebrne serduszko, na którym w NOMATEN NCBJ "wyrzeźbiono atomami" najmniejsze na świecie serduszko WOŚP. Zwycięzca aukcji otrzyma również możliwość zwiedzenia jedynego w Polsce badawczego reaktora jądrowego MARIA.
Przedmiotem aukcji będzie serduszko srebrne o wymiarach 28 mm x 27 mm, z logo 32. Finału WOŚP, które zostało „wyrzeźbione atomami” techniką FIB (Focused Ion Beam) w Narodowym Centrum Badań Jądrowych w laboratorium Centrum Doskonałości NOMATEN. Serduszko WOŚP na tym logo jest wykonane z warstwy platyny nałożonej na podłoże srebrne i ma rozmiar ok. 10 mikrometrów (0,01 mm). Wg naszej wiedzy jest to najmniejsze serduszko WOŚP jakie dotychczas powstało.
Do srebrnego serduszka będzie dołączony oprawiony w ramkę wydruk obrazu wygrawerowanej grafiki 32. Finału WOŚP, wykonanego przy użyciu skaningowego mikroskopu elektronowego (SEM).
Dodatkowym bonusem dla Zwycięzcy aukcji będzie wizyta w Instytucie połączona ze zwiedzaniem jedynego w Polsce reaktora jądrowego MARIA. Udział w wydarzeniu przeznaczony jest dla maksymalnie 4 osób powyżej 13 roku życia.
Narodowe Centrum Badań Jądrowych zaprasza do wspólnego grania i licytacji!
Link do aukcji: https://allegro.pl/oferta/ncbj-dla-wosp-najmniejsze-serduszko-na-swiecie-zwiedzanie-reaktora-maria-15073852664
Jak powstało platynowe serduszko?
Miniaturowy obraz logo aukcji 32 finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy wykonano w laboratorium Centrum Doskonałości NOMATEN Narodowego Centrum Badań Jądrowych przy pomocy zaawansowanego urządzenia SEM-FIB (Scanning Electron Microscope – Focused Ion Beam) Helios G5 UX, wyprodukowanego przez firmę ThermoFisher Scientific.
Metoda FIB (Focused Ion Beam – zogniskowana wiązka jonów) polega na bombardowaniu materiału poddawanego obróbce wiązką jonów poruszających się z ogromną prędkością. W tym przypadku używana była wiązka jonów galu (Ga). Gal to twardy, kruchy, srebrzystobiały metal, który topi się już w temperaturze ok. 30 stopni Celsjusza. Po lekkim podgrzaniu, można z jego powierzchni „wyrywać” polem elektrycznym pojedyncze jony, czyli atomy, z których oddzieliła się część elektronów. Jony galu mogą być następnie przyspieszane polem elektrycznym do prędkości kilkuset kilometrów na sekundę i formowane w skupioną wiązkę o szerokości rzędu kilku nanometrów. Uderzając w materiał próbki umieszczonej na drodze wiązki, jony galu dokonują zniszczeń w jego strukturze i rozpylają go. Wiązką można sterować przesuwając ją po powierzchni próbki. Dzięki temu można precyzyjnie ciąć lub „rzeźbić” materiał według wcześniej zaprojektowanego wzoru. Taki proces rzeźbienia pozwolił na stworzenie na powierzchni srebrnego serduszka mikroskopijnego wzoru logo 32. Finału WOŚP.
Małe serduszko będące elementem tego znaku zostało wykonane z platyny. Do tego celu także wykorzystano wiązkę jonów galu, w którą tuż nad powierzchnią materiału wdmuchiwano związek metaloorganiczny zawierający platynę. Cząsteczki metaloorganiczne zaadsorbowane na powierzchni srebra były rozbijane przez bombardujący je gal i platyna osadzała się zgodnie z zadanym wzorem (osadzona warstwa zawiera też domieszki innych substancji). Po wykonaniu serduszka z platyny, został w nim wykonany metodą FIB charakterystyczny napis „wielka orkiestra świątecznej pomocy”.
Urządzenie, którym wykonano przedmiot wystawiony na aukcji, służy na co dzień naukowcom NCBJ – głównie pracującym w Centrum Doskonałości NOMATEN. Badają oni materiały poddane wcześniej działaniu czynników niszczących lub modyfikacjom zmieniającym ich właściwości. Wiązki jonowe pozwalają precyzyjnie wyciąć cienkie próbki z badanego materiału poprzecznie do jego pierwotnej powierzchni. Oglądając te próbki pod transmisyjnym mikroskopem elektronowym (TEM) można dokładnie, na poziomie atomowym, poznać przekroje badanego materiału i zniszczenia lub modyfikacje, które w nim nastąpiły w wyniku procesów, którym materiał został poddany. Badania prowadzone w NCBJ dotyczą między innymi odporności typowych i nowo projektowanych materiałów konstrukcyjnych na promieniowanie występujące w reaktorach jądrowych oraz właściwości warstw ochronnych, np. stosowanych na powierzchni elementów paliwa jądrowego.